Wenezuela: Państwo, które roztrwoniło miliardy

Wstęp

Wenezuela to kraj, który z rajskiego ogrodu Ameryki Łacińskiej przekształcił się w symbol gospodarczego upadku. Jeszcze pół wieku temu cieszył się stabilną gospodarką i jednym z najwyższych standardów życia w regionie. Dziś kojarzy się głównie z hiperinflacją sięgającą milionów procent, pustymi półkami w sklepach i masową ucieczką obywateli. Jak doszło do tej dramatycznej przemiany? Klucz leży w uzależnieniu od ropy naftowej, błędach politycznych i systemie, który zamiast budować, niszczył gospodarkę.

To historia, która powinna być przestrogą dla wszystkich państw opierających swoje bogactwo na jednym surowcu. Wenezuela posiada największe złoża ropy na świecie, a jednak dziś musi importować benzynę. Kraj, który mógł być potentatem żywnościowym, nie jest w stanie wyżywić własnych obywateli. W tym materiale przyjrzymy się, jak doszło do tej katastrofy i czy Wenezuela ma jeszcze szansę na powrót do normalności.

Najważniejsze fakty

• Hiperinflacja na poziomie 1 300 000% – wenezuelska waluta straciła praktycznie całą wartość, a ceny potrafią podwajać się w ciągu kilku dni
• Uzależnienie od ropy naftowej – mimo posiadania największych złóż na świecie, wydobycie spadło o 60%, a dochody z eksportu stanowią wciąż 96% przychodów kraju
• Masowa emigracja – ponad 5 milionów Wenezuelczyków uciekło z kraju, co stanowi około 10% całej populacji
• Wojskowa kontrola gospodarki – armia przejęła kluczowe sektory, od ropy po dystrybucję żywności, tworząc system korupcji i przywilejów

Wenezuela: od bogactwa do upadku gospodarczego

Kiedyś Wenezuela była jednym z najbogatszych krajów Ameryki Łacińskiej. Dziś kojarzy się głównie z hiperinflacją, brakiem podstawowych produktów i masową emigracją. Jak doszło do tej dramatycznej przemiany? Klucz leży w uzależnieniu od jednego surowca i fatalnych decyzjach politycznych.

W latach 70. XX wieku Wenezuela cieszyła się stabilną gospodarką i wysokim poziomem życia. Dziś:

• Inflacja przekracza 1 300 000%
• 10% populacji uciekło za granicę
• Podstawowe leki i żywność są niedostępne

Jak kraj z największymi złożami ropy stał się bankrutem?

Wenezuela posiada największe potwierdzone złoża ropy na świecie – około 300 miliardów baryłek. Teoretycznie powinna być krajem mlekiem i miodem płynącym. Tymczasem:

Problem polegał na całkowitym uzależnieniu od ropy i braku dywersyfikacji gospodarki. Kiedy ceny ropy spadły, kraj nie miał żadnego planu B. Dodatkowo, nacjonalizacja przemysłu naftowego i powierzenie go wojskowym „menadżerom” doprowadziła do katastrofalnego spadku wydajności.

Dlaczego socjalizm zniszczył gospodarkę?

System wprowadzony przez Hugo Chaveza i kontynuowany przez Nicolasa Maduro opierał się na trzech filarach:

1. Masowe programy socjalne – finansowane wyłącznie z dochodów z ropy
2. Nacjonalizacja przedsiębiorstw – które szybko straciły efektywność
3. Kontrola cen – co zabiło prywatną przedsiębiorczość

Efekt? Gospodarka przestała produkować. Nawet rolnictwo, które kiedyś zaspokajało potrzeby kraju, dziś zapewnia zaledwie 30% żywności. Resztę trzeba importować – ale skąd brać dolary, gdy jedyne źródło dewiz (ropa) przynosi coraz mniejsze dochody?

Poznaj najnowsze trendy i zainspiruj się modnymi dekoracjami na Boże Narodzenie 2021, które nadadzą Twojemu domowi magicznego blasku.

Ropa naftowa: przekleństwo Wenezueli

Wenezuela to klasyczny przykład paradoksu bogactwa zasobowego. Mając pod stopami morze ropy, kraj ten znalazł się w sytuacji, gdzie im więcej miał, tym biedniejszy się stawał. To właśnie ropa, zamiast być błogosławieństwem, stała się największym przekleństwem tego narodu.

Mechanizm był prosty: każdy dolar z ropy wypierał inne gałęzie gospodarki. Dlaczego uprawiać ziemię, skoro można importować żywność za petrodolary? Po co rozwijać przemysł, skoro wszystko można kupić za granicą? W ten sposób przez dziesięciolecia budowano gospodarkę, która w rzeczywistości była tylko rurą przesyłającą ropę na światowe rynki.

Jak uzależnienie od jednego surowca doprowadziło do katastrofy?

Historia Wenezueli pokazuje, jak niebezpieczne może być postawienie całej gospodarki na jednej karcie. W latach 70. kraj eksportował 3 miliony baryłek ropy dziennie, a cena za baryłkę sięgała 100 dolarów. Pieniądze te jednak nie zostały zainwestowane mądrze.

„Wenezuela wydała petrodolary na krótkotrwałe programy socjalne zamiast na dywersyfikację gospodarki” – mówi ekonomista Carlos Mendoza.

Gdy w 2014 roku ceny ropy spadły poniżej 50 dolarów, okazało się, że kraj nie ma niczego innego do zaoferowania. Fabryki stały puste, pola uprawne zarosły chwastami, a wiedza technologiczna wyparowała. Najbardziej szokujące jest to, że nawet przemysł naftowy podupadł – brak inwestycji i kompetentnych kadr sprawił, że wydobycie spadło o ponad 60%.

Dlaczego PDVSA przestała być źródłem dochodów?

Państwowy koncern naftowy PDVSA to symbol marnowania potencjału. Kiedyś jedna z największych firm naftowych świata, dziś ledwo zipie. Co poszło nie tak?

Po pierwsze, polityka wzięła górę nad ekonomią. Zamiast zatrudniać najlepszych specjalistów, stanowiska obsadzano partyjnymi aktywistami. Po drugie, zyski z ropy były traktowane jak bankomat – wypłacano je na bieżące potrzeby budżetu, zamiast reinwestować. Wreszcie, amerykańskie sankcje odcięły PDVSA od kluczowych technologii i rynków zbytu.

Dziś sytuacja jest tak absurdalna, że Wenezuela musi importować benzynę, mimo że ma największe złoża ropy na świecie. Rafinerie, które kiedyś przerabiały 1,3 mln baryłek dziennie, dziś ledwo osiągają 20% tej mocy. To najlepszy dowód na to, jak bardzo zmarnowano szansę, jaką dała natura.

Zastanawiasz się, jak osiągnąć spektakularne efekty? Przekonaj się, jak amerykański youtuber oszukał internet, chudnąc ponad 100 kg w kilka miesięcy.

Hiperinflacja: rekord świata w Wenezueli

Wenezuela od lat bije niechlubne rekordy inflacyjne. W 2018 roku osiągnęła poziom 1 300 000%, co oznacza, że ceny podwajały się co kilka dni. Dla porównania – w Polsce podczas słynnej hiperinflacji w latach 90. ceny rosły „tylko” o 50-60% miesięcznie.

Mechanizm był prosty: rąd drukował pieniądze, by pokryć wydatki, ale nie było za nimi realnej wartości. Sklepy zaczęły wywieszać ceny w dolarach, a klienci płacili stosami banknotów. W pewnym momencie banknot 100 boliwarów był wart mniej niż papier, na którym go wydrukowano.

Jak boliwar stracił 99,9% wartości?

Boliwar wenezuelski to symbol największej dewaluacji w historii. W ciągu zaledwie 6 lat rządów Maduro stracił na wartości 40 tysięcy razy! Jak to możliwe?

„To klasyczny przypadek, gdy rząd myśli, że może drukować bogactwo. Ale pieniądze to tylko papier – ważne jest, co można za nie kupić” – tłumaczy ekonomista Raúl León.

Kluczowe były trzy czynniki: masowy dodruk pieniądza, utrata zaufania do waluty oraz brak dewiz (bo eksport ropy załamał się). Ludzie zaczęli używać dolarów, a nawet wymieniać się towarami – butelka wody mogła kosztować paczkę papierosów.

Dlaczego dodruk pieniądza nie rozwiązuje problemów?

Wenezuela pokazuje, że dodruk pustego pieniądza to najgorsze możliwe rozwiązanie. Zamiast pomóc, tylko pogłębia kryzys. Dlaczego?

Po pierwsze, więcej pieniędzy nie tworzy więcej towarów. Gdy w obiegu jest coraz więcej boliwarów, a sklepowe półki pozostają puste, ceny muszą rosnąć. Po drugie, niszczy to oszczędności – ludzie widzą, że ich pieniądze topnieją i przestają w ogóle oszczędzać. W końcu – zabija to zaufanie do całego systemu finansowego.

Najbardziej absurdalne jest to, że rząd Wenezueli wciąż stosuje tę samą metodę, mimo że od lat widzi jej katastrofalne efekty. W 2023 roku wprowadzono nową walutę (bolivar digital), ale bez reform gospodarczych to tylko zmiana nazwy tego samego problemu.

Odkryj sekret relaksu i wybierz idealne kule do kąpieli, które przemienią Twój wieczór w chwilę prawdziwej przyjemności.

Armia jako filar reżimu Maduro

Wenezuela to kraj, gdzie wojsko odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu władzy. Nicolás Maduro doskonale zrozumiał, że bez poparcia armii jego reżim nie przetrwa ani dnia. Dlatego stworzył system, w którym lojalność wojskowych jest kupowana za konkretne korzyści materialne. Podczas gdy zwykli obywatele głodują, generałowie i wyżsi oficerowie żyją w luksusie.

Mechanizm jest prosty: żołnierze otrzymują specjalne przywileje i dostęp do dewiz, których brakuje reszcie społeczeństwa. W zamian pilnują, by protesty nie wymknęły się spod kontroli. To właśnie wojsko kontroluje dystrybucję żywności i lekarstw, co daje im ogromną władzę nad głodującym społeczeństwem.

W jaki sposób wojsko utrzymuje władzę socjalistów?

Kluczem do utrzymania władzy przez Maduro okazało się przekształcenie armii w korporację biznesową. Wysocy rangą oficerowie otrzymują udziały w państwowych przedsiębiorstwach, szczególnie w sektorze naftowym. PDVSA, państwowy gigant naftowy, jest dziś bardziej koszarami niż firmą – wojskowi zarządzają nim jak swoim prywatnym folwarkiem.

Dodatkowo, armia kontroluje nielegalne źródła dochodu, w tym przemyt złota i narkotyków. Szacuje się, że co najmniej 30 ton złota zostało nielegalnie wywiezionych do Rosji i Turcji, a transakcje te były nadzorowane przez wojskowych. To pokazuje, jak głęboko skorumpowany stał się ten system.

Kto kontroluje kluczowe sektory gospodarki?

W Wenezueli powstał hybrydowy model gospodarczy, gdzie formalnie istnieje własność państwowa, ale faktyczną kontrolę sprawują wojskowi. Najważniejsze sektory – ropa, złoto, żywność i leki – są w rękach generałów i ich rodzin.

Przykładowo, import żywności stał się źródłem ogromnych zysków dla wojskowych. Oficjalnie państwo sprowadza produkty pierwszej potrzeby, ale w rzeczywistości towary te trafiają na czarny rynek, gdzie są sprzedawane po zawyżonych cenach. To samo dzieje się z lekami – szpitale są puste, podczas gdy apteki wojskowe mają pełne magazyny.

Najbardziej szokujące jest to, że ten system działa mimo upadku gospodarczego. Nawet gdy kraj tonie w hiperinflacji, wojskowa elita wciąż znajduje sposoby, by utrzymać swoje przywileje. To właśnie dlatego Maduro wciąż utrzymuje się przy władzy – dopóki armia ma coś do stracenia, reżim będzie trwał.

Złoto: ostatnia deska ratunku

Gdy dochody z ropy naftowej dramatycznie spadły, złoto stało się dla Wenezueli jedynym źródłem twardej waluty. W desperackiej próbie utrzymania płynności finansowej, rząd Maduro sięgnął po rezerwy złota zgromadzone przez bank centralny. Problem w tym, że te rezerwy topnieją w zastraszającym tempie – z 30 ton w 2013 roku do zaledwie 10 ton obecnie.

Jak Rosja i Turcja pomagają omijać sankcje?

W obliczu amerykańskich sankcji, które zamroziły wenezuelskie aktywa za granicą, Rosja i Turcja stały się kluczowymi partnerami w handlu złotem. W 2023 roku rosyjskie samoloty transportowe wywiozły z Caracas do Moskwy 30 ton złota, które następnie trafiło na rynki w Dubaju. Turcja z kolei uruchomiła „dziwne” połączenia lotnicze między Stambułem a Caracas – samoloty prawie puste w jedną stronę, ale wracające pełne złota.

To nowy model kolonializmu – Rosja i Turcja dostarczają podstawowe produkty (mleko w proszku, lekarstwa), a w zamian zabierają ostatnie bogactwa naturalne Wenezueli. W ten sposób Maduro utrzymuje płynność finansową, ale kraj traci strategiczne rezerwy.

Dlaczego rezerwy złota topnieją w zastraszającym tempie?

Przyczyn jest kilka, ale najważniejsze to:

1. Spłata długów – Wenezuela wykorzystuje złoto do spłaty zobowiązań wobec Chin i Rosji
2. Import podstawowych produktów – bez złota nie ma dolarów na zakup żywności i leków
3. Korupcja – znaczna część złota trafia na czarny rynek, kontrolowany przez wojskowych

Najbardziej niepokojące jest to, że wolni górnicy, którzy wydobywają złoto w prymitywnych warunkach, są zmuszani do sprzedaży swojego dorobku państwu po absurdalnie niskich cenach. W ten sposób system Maduro wyciska ostatnie krople wartości z obywateli i zasobów naturalnych kraju.

Kryzys humanitarny: exodus Wenezuelczyków

Wenezuela przeżywa największy kryzys migracyjny w historii Ameryki Łacińskiej. Szacuje się, że od 2015 roku kraj opuściło ponad 5 milionów osób – to więcej niż populacja całej Norwegii. Każdego dnia granice przekracza około 5 tysięcy Wenezuelczyków, uciekając przed głodem, przemocą i brakiem perspektyw.

Migracja przybrała charakter exodusu młodych i wykształconych. W wielu parafiach w Caracas połowa młodzieży już wyjechała, pozostawiając za sobą puste domy i starzejące się społeczeństwo. To rodzi pytanie – kto odbuduje kraj, gdy kryzys w końcu się skończy?

Dlaczego 5 milionów ludzi uciekło z kraju?

Powody są tak proste, jak tragiczne:

• Głód – 53% mieszkańców szuka jedzenia w śmietnikach
• Dochody poniżej granicy przetrwania – minimalna pensja to zaledwie 6 dolarów miesięcznie
• Załamanie służby zdrowia – szpitale nie mają nawet podstawowych leków
• Przestępczość – Wenezuela ma jedną z najwyższych na świecie śmiertelności z powodu przemocy

Dodatkowo, brak jakiejkolwiek nadziei na zmianę sprawia, że nawet ci, którzy mają pracę, decydują się na wyjazd. Wielu specjalistów pracuje teraz jako taksówkarze czy sprzątacze w Kolumbii czy Peru – i tak zarabiają wielokrotnie więcej niż w domu.

Jak wygląda życie w kraju bez podstawowych produktów?

Codzienność w Wenezueli to nieustanna walka o przetrwanie. Sklepy świecą pustkami, a te produkty, które są, kosztują fortunę. Kilogram mąki może kosztować równowartość miesięcznej pensji. Lekarze operują bez znieczulenia, a szkoły często nie mają nawet kredy.

Najbardziej wstrząsające są historie z szpitali dziecięcych, gdzie brakuje podstawowego sprzętu medycznego. Czteromiesięczne dzieci nie mogą mieć wykonanych nawet badań krwi, bo laboratoria nie działają. Rodzice muszą sami szukać leków na czarnym rynku, płacąc za nie ceny kilkudziesięciokrotnie wyższe od oficjalnych.

Jednocześnie wojskowa elita żyje w luksusie. Podczas gdy zwykli obywatele stoją w wielogodzinnych kolejkach po chleb, generałowie i ich rodziny mają dostęp do specjalnych sklepów z importowanymi produktami. Ta rażąca nierówność tylko pogłębia frustrację społeczeństwa.

Sankcje międzynarodowe: izolacja Wenezueli

Wenezuela znalazła się w politycznej i gospodarczej izolacji na arenie międzynarodowej. Sankcje nałożone przez USA i UE uderzyły w najczulsze punkty reżimu Maduro – dostęp do dolarów i możliwość sprzedaży ropy. W ciągu ostatnich lat zamrożono aktywa wenezuelskie za granicą o wartości ponad 7 miliardów dolarów, co jeszcze bardziej ograniczyło możliwości finansowe kraju.

Kluczowym celem sankcji było odcięcie reżimu od dewiz, bez których nie może funkcjonować system łapówek dla wojskowych. Amerykańskie restrykcje uderzyły szczególnie w PDVSA, państwowy koncern naftowy, którego aktywa w USA zostały przejęte na rzecz opozycji. To właśnie brak dostępu do dolarów sprawił, że Maduro musiał sięgać po coraz bardziej desperackie metody zdobywania gotówki, w tym nielegalny handel złotem.

Jak USA i UE wpływają na sytuację w kraju?

Polityka Zachodu wobec Wenezueli opiera się na trzech filarach: sankcjach gospodarczych, wsparciu dla opozycji i dyplomatycznej izolacji reżimu. USA poszły najdalej, uznając Juana Guaidó za tymczasowego prezydenta i blokując wszelkie transakcje z rządem Maduro. Unia Europejska przyjęła bardziej wyważone stanowisko, nawołując do dialogu, ale również wprowadzając zakaz sprzedaży broni i zamrażając aktywa wysokich rangą urzędników.

Efektem tych działań jest coraz większe uzależnienie Wenezueli od Rosji i Chin. To właśnie te kraje stały się ostatnią deską ratunku dla Maduro, oferując pożyczki zabezpieczone wenezuelskimi zasobami ropy i złota. Paradoksalnie, sankcje Zachodu wzmocniły wpływy Moskwy i Pekinu w regionie, choć jednocześnie pogłębiły kryzys gospodarczy w Wenezueli.

Dlaczego zamrożono aktywa za granicą?

Zamrożenie wenezuelskich aktywów za granicą miało podwójny cel: pozbawić reżim środków na utrzymanie aparatu represji i zachęcić wojskowych do zmiany stron. Bank Anglii odmówił wydania Wenezueli 1,2 miliarda dolarów w złocie, co uniemożliwiło Maduro spłatę długów wobec Rosji. Podobne decyzje podjęły banki w Szwajcarii i Portugalii, gdzie przechowywane były rezerwy wenezuelskiego banku centralnego.

Strategia ta okazała się częściowo skuteczna – brak dostępu do dewiz zmusił Maduro do coraz bardziej desperackich posunięć, takich jak masowa wyprzedaż złota po zaniżonych cenach. Jednocześnie jednak sankcje uderzyły w zwykłych obywateli, pogłębiając kryzys humanitarny i zmuszając kolejne tysiące osób do ucieczki z kraju. To właśnie ten paradoks międzynarodowych sankcji – podczas gdy elita reżimu znajduje sposoby na obejście ograniczeń, największe koszty ponoszą najbiedniejsi.

Przyszłość Wenezueli: czy jest szansa na odbudowę?

Wenezuela stoi przed najtrudniejszym wyzwaniem w swojej współczesnej historii. Po latach gospodarczej zapaści, hiperinflacji i masowej emigracji, pytanie o przyszłość tego kraju wydaje się retoryczne. A jednak – odbudowa jest możliwa, choć wymagałaby spełnienia kilku kluczowych warunków.

Pierwszym krokiem musiałoby być odzyskanie kontroli nad przemysłem naftowym. PDVSA, niegdyś duma Wenezueli, dziś ledwo funkcjonuje. Bez naprawy tego sektora kraj nie ma szans na generowanie dewiz potrzebnych do importu żywności i leków. Ale to nie wszystko – konieczna byłaby:

• Głęboka reforma walutowa i powstrzymanie hiperinflacji
• Odcięcie wojska od gospodarki i walka z korupcją
• Powrót specjalistów, którzy wyemigrowali
• Dyversyfikacja gospodarki, by nie powtórzyć błędów przeszłości

Problem w tym, że żaden z tych punktów nie jest możliwy przy obecnym reżimie. Nicolás Maduro i jego otoczenie są bardziej zainteresowani utrzymaniem władzy niż naprawą kraju. Dlatego przyszłość Wenezueli zależy od tego, co wydarzy się w najbliższych miesiącach.

Jak długo przetrwa reżim Maduro?

Reżim Nicolása Maduro trzyma się przy władzy dzięki kombinacji siły i przekupstwa. Dopóki armia pozostaje lojalna, a Rosja i Chiny dostarczają minimalne wsparcie, sytuacja może trwać w obecnym impasie. Ale każdy dzień pogłębia kryzys i zmniejsza szanse na przetrwanie tego systemu.

Kluczowe są trzy czynniki:

• Wojsko – czy generałowie wciąż będą wierni Maduro, gdy zabraknie dóbr do rozdysponowania?
• Młodzi oficerowie – wielu z nich widzi, jak ich rodziny cierpią z powodu kryzysu
• Presja międzynarodowa – sankcje coraz mocniej uderzają w możliwości finansowe reżimu

„System Maduro przypomina piramidę finansową – może funkcjonować tylko dopóki ma coś do rozdania” – mówi analityk polityczny Carlos Romero.

Największym zagrożeniem dla reżimu jest brak perspektyw. Nawet wojskowi widzą, że kraj się rozpada, a ich przywileje mogą wkrótce przestać istnieć. To dlatego coraz częściej mówi się o możliwości „miękkiego przewrotu” – scenariusza, w którym armia zmusi Maduro do ustąpienia, by ratować resztki systemu.

Czy opozycja ma realny plan naprawy kraju?

Opozycja skupiona wokół Juana Guaidó przedstawiła program naprawczy, który teoretycznie mógłby wyprowadzić Wenezuelę z kryzysu. Problem w tym, że brakuje jej narzędzi do realizacji tych planów. Bez kontroli nad armią, sądami i administracją, nawet najlepsze pomysły pozostają na papierze.

Główne punkty programu opozycji to:

• Powołanie rządu tymczasowego i organizacja wolnych wyborów
• Reforma walutowa i wprowadzenie dolaryzacji gospodarki
• Prywatyzacja części sektora naftowego, by przyciągnąć inwestorów
• Program pomocy humanitarnej przy wsparciu międzynarodowym

Największym wyzwaniem byłoby jednak przekonanie Wenezuelczyków do kolejnych trudnych reform. Po latach socjalistycznych obietnic, społeczeństwo może nie mieć cierpliwości do kolejnych lat wyrzeczeń. Dlatego kluczowe byłoby szybkie pokazanie efektów – na przykład poprzez stabilizację cen podstawowych produktów.

Niestety, nawet najlepszy plan nie ma znaczenia, dopóki opozycja nie zdobędzie realnej władzy. A na to wciąż nie widać szans – armia pozostaje lojalna wobec Maduro, a międzynarodowa presja nie przekłada się na zmianę sytuacji wewnątrz kraju.

Wnioski

Historia Wenezueli to przestroga dla krajów opierających gospodarkę na jednym surowcu. Ropa naftowa, zamiast stać się kołem zamachowym rozwoju, doprowadziła do gospodarczej katastrofy. Kluczowy błąd polegał na braku dywersyfikacji i krótkowzrocznym zarządzaniu petrodolarami. Polityka masowych programów socjalnych, nacjonalizacji i kontroli cen zabiła przedsiębiorczość, pozostawiając kraj bez zdolności do samodzielnego funkcjonowania.

Dziś Wenezuela to przykład, jak skrajna korupcja i militaryzacja gospodarki mogą doprowadzić do upadku nawet najbogatszego kraju. System utrzymuje się tylko dzięki bezwzględnemu wykorzystywaniu armii do kontroli społeczeństwa i rabunkowej eksploatacji ostatnich zasobów. Jednocześnie masowa emigracja pozbawia kraj osób najbardziej potrzebnych do przyszłej odbudowy.

Największym paradoksem jest to, że kraj o największych złożach ropy na świecie musi importować benzynę. To najlepszy dowód na całkowitą niewydolność systemu stworzonego przez Chaveza i Maduro. Bez głębokich reform politycznych i gospodarczych Wenezuela skazana jest na dalszą degradację.

Najczęściej zadawane pytania

Dlaczego Wenezuela, mając największe złoża ropy, zbankrutowała?
Kluczowe były trzy czynniki: całkowite uzależnienie od jednego surowca, brak inwestycji w modernizację przemysłu naftowego oraz polityka masowej redystrybucji petrodolarów zamiast dywersyfikacji gospodarki. Gdy ceny ropy spadły, kraj nie miał żadnego planu awaryjnego.

Jak hiperinflacja wpłynęła na życie zwykłych Wenezuelczyków?
Inflacja sięgająca 1 300 000% oznaczała, że pieniądze traciły wartość z godziny na godzinę. Ludzie musieli nosić torby banknotów, by kupić podstawowe produkty. W efekcie społeczeństwo wróciło do wymiany barterowej, a dolary stały się faktyczną walutą.

Dlaczego armia wenezuelska wciąż wspiera reżim Maduro?
Wojskowi otrzymują dostęp do dewiz i kontrolę nad kluczowymi sektorami gospodarki. Generałowie zarządzają przedsiębiorstwami państwowymi jak prywatnymi firmami, czerpiąc z tego ogromne zyski. To system korupcyjny, który kupuje lojalność elit wojskowych.

Czy sankcje międzynarodowe pomogły czy zaszkodziły Wenezueli?
Sankcje uderzyły w możliwości finansowe reżimu, ale najbardziej ucierpieli zwykli obywatele. Jednocześnie zmusiły one Maduro do jeszcze większej współpracy z Rosją i Chinami, co dodatkowo uzależniło kraj od tych mocarstw.

Jak wygląda codzienne życie w Wenezueli podczas kryzysu?
To nieustanna walka o przetrwanie. Sklepy są puste, szpitale nie mają leków, a pensje nie wystarczają nawet na podstawowe produkty. Wielu ludzi szuka jedzenia w śmietnikach, podczas gdy wojskowa elita żyje w luksusie.

Czy Wenezuela ma szansę na odbudowę gospodarki?
Teoretycznie tak, ale wymagałoby to całkowitej zmiany systemu politycznego, odbudowy instytucji i powrotu specjalistów, którzy wyemigrowali. Największym wyzwaniem jest brak zaufania i kapitału potrzebnego do restartu gospodarki.